Op vele vlakken was WOII een periode van stilstand, maar tegelijk verplaatsten heel wat mensen zich, meestal onder dwang.  Door de verwarring van de oorlogssituatie beschikken we niet over cijfergegevens die ons kunnen inlichten over de emigratie- en immigratiebewegingen uit en naar België in deze periode. We kunnen echter wel een aantal trends aangeven.

Met het uitbreken van de oorlog in september 1939 en dan opnieuw met de inval van het Duitse leger in België in mei 1940 slaan heel wat mensen op de vlucht. Ze vervoegen hiermee de vluchtelingenstromen uit Duitsland en Oostenrijk die al sinds het begin van de jaren dertig op gang gekomen waren. Vele Britse en Franse onderdanen verlaten België en zoeken een veilige toevlucht bij familie en vrienden in het land van herkomst. Ook vele joodse families, die tot dan toe de situatie in België als veilig beoordeeld hadden, besloten op dat moment alsnog te vluchten. Zij die geluk hadden, konden mee met de laatste boten die vanuit Oostende, Nieuwpoort en De Panne naar Groot-Brittannië vertrokken. Anderen zwierven half Europa rond voor ze ergens konden inschepen, weg van het continent. Nog anderen slaagden er niet in uit Europa te vertrekken, of wilden niet vertrekken en hoopten dat het allemaal nog zou meevallen.

Tijdens de oorlog werd België bezet door Duitse troepen. De Duitse bezetters zetten de jodenvervolging verder op Belgisch grondgebied. Meer dan 25 000 joodse mensen werden vanuit België naar de concentratie- en vernietigingskampen afgevoerd. Ook een heel aantal politieke tegenstanders van de bezetter was hetzelfde lot beschoren. Verder vertrokken uit België honderdduizenden arbeiders en arbeidsters – eerst vrijwillig en later verplicht – naar Duitsland om er te werken, en een kleine 20 000 vrijwilligers verliet het land om samen met het Duitse leger aan het Oostfront te gaan werken.

Met de bevrijding kwamen tienduizenden geallieerde soldaten, vooral Canadezen, Polen, Britten en Amerikanen, België doorgetrokken. In de uitbundige vrolijkheid van dat moment vinden heel wat buitenlandse soldaten een Belgische vriendin, en kort na de oorlog worden heel wat gemengde huwelijken gesloten. Honderden ‘oorlogsbruiden’ verlieten ons land en keerden met hun soldaat terug naar huis, vooral naar Canada en de Verenigde Staten. Anderzijds bleven enkele honderden soldaten in ons land wonen. Dat waren vooral Poolse soldaten die niet meer wilden of konden terugkeren naar huis, vooral onder invloed van de veranderende politieke situatie.

Jozefien De Bock

Bronnen:

Verhoeyen E. (1993), België bezet, 1940-1944, Brussel