Al sinds de middeleeuwen heeft Gent een belangrijke internationale haven. In de middeleeuwen was Gent dan ook één van de grootste steden in West-Europa. De haven lag toe pal in het centrum van de stad. Begin 19de eeuw met de aanleg van het kanaal Gent-Terneuzen verplaatsten de havenactiviteiten zich naar het noorden van de stad waar ruimte was voor moderne haveninfrastructuur. Dit had als gevolg dat de directe link met de stad kleiner werd.

Ook vandaag is de Gentse haven nog steeds belangrijk. De helft van de goederen in Gent zijn afkomstig van zeeschepen. Per jaar passeren er rond de 3.000 zeeschepen in de haven van Gent. Deze schepen worden gekenmerkt door een internationale bemanning. En deze bemanning – zo’n 40.000 mensen per jaar – maakt tijdelijk deel uit van de Gentse stadsbevolking.

Vroeger waren de meeste matrozen Belg of Europeaan. Sinds 1985 daalde het aantal Belgische matrozen op zeeschepen echter drastisch. De meeste Belgen op zee vervullen nu de functie van zeeofficier. De matrozen zijn vervangen door werknemers uit lage loonlanden, deze werkkrachten zijn immers goedkoper dan de dure, Europese matrozen. Het zijn vooral Chinezen en Filippijnen die momenteel de bemanning uitmaken. Van de Europeanen zijn het vooral de Russen en de Roemenen die nog op zee te vinden zijn.

Hoewel het leven op zee voor velen romantisch lijkt, zijn de meeste werknemers matroos geworden omdat het de enige mogelijkheid was om aan werk te komen. En hoewel de  lonen op zee laag liggen, zijn ze vaak hoger dan de lonen in de thuislanden. De contracten duren tussen de 9 maanden en 1 jaar. Gedurende deze periode komen deze mensen niet in hun eigen land. Thuis gaat het leven van familie en vrienden gewoon verder.

In Gent werd daarom 50 jaar geleden Stella Maris opgericht. Dit zeemanshuis tracht de bemanning op te vangen tijdens hun verblijf in de stad. Ze kunnen er terecht voor ontspanning. Maar er zijn ook computers beschikbaar zodat ze kunnen bellen met het thuisfront. Verder bezoekt Stella Maris ook de schepen om de leefomstandigheden te controleren.
Een ander element van de internationale scheepsvaart zijn de verstekelingen en illegalen die zo het land proberen binnen te komen. De laatste 10 jaar werden er gemiddeld 6 verstekelingen per jaar ontdekt door de havenpolitie. Verder werden er jaarlijkse gemiddeld 34 illegalen aangetroffen, hoewel dit aantal steeds verder daalt. In 2013 waren het er nog maar 13.

Hannelore Franck
 

Bronnen:

filmpje “Geschiedenis van de haven”

filmpje “Het welzijn van zeelieden in de Gentse haven”

website Zeemanshuis Stella Maris – Gent

Bekaert E. en Verhanneman S. (2006), Ontwerp van een stedelijke landmark. Betekenis van de Gentse Haven en Dampoort binnen het stadsdeel Oude Dokken, onuitgegeven proefschrift UGent.

Weber D. (2013), Leven en werken in de Belgische transportindustrie 1913-2013, Gent: Tijdsbeeld & Pièce Montée.