De recente geschiedenis van de Spaanse immigratie in ons land begon met kleine aantallen Spanjaarden die, in de eerste decennia van de 20e eeuw, zich verspreid over het Belgische grondgebied kwamen vestigen. Het waren vooral zakenlui, velen gespecialiseerd in de handel in exotische groenten en fruit, maar onder hen bevonden zich ook een aantal politieke vluchtelingen. Het was die politieke getinte migratie die vanaf het midden van de jaren 1930, met het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939), grotere aantallen Spanjaarden naar België zou brengen. Het ging in de eerste plaats om Republikeinse ballingen, op de vlucht voor het regime van Franco, maar ook om een 5000-tal ‘oorlogskinderen’, beter bekend als ‘los niños de la guerra’. Van deze kinderen werden er zo’n 200-tal opgevangen in Gent. De meesten keerden na de Burgeroorlog naar Spanje terug; de ballingen daarentegen zagen met de overwinning van Franco in 1939 hun mogelijkheden tot terugkeer geblokkeerd en bleven in België.

In de naoorlogse periode kenmerkte de migratie vanuit Spanje naar België zich als een economische migratie. Van zodra de oorlog voorbij was, trokken vele Spaanse arbeiders en arbeidsters naar West-Europa en ook naar België, om er respectievelijk in de mijnen en de binnenhuisdienst aan de slag te gaan. Oorspronkelijk hield de Spaanse overheid deze migraties tegen, en moesten emigranten op illegale wijze uit Spanje vertrekken. Pas in het midden van de jaren 1950 gooide de franquistische regering het roer om en ging ze de emigratie van (werkloze) Spanjaarden beschouwen als een integraal deel van het economisch beleid. De arbeidsmigratie naar België werd in 1956 officieel bekrachtigd door middel van een bilateraal Belgisch-Spaans akkoord betreffende de rekrutering van arbeidskrachten.

Doorheen de jaren 1950 en 1960 groeide het aantal Spanjaarden in ons land sterk aan: van 3245 in 1947 tot 67 584 in 1970. Daarna daalde de Spaanse bevolking opnieuw in aantal. De Spaanse arbeidsmigranten vestigden zich vooral in Brussel, Luik en Charleroi. Gent ontving slechts een klein aantal Spanjaarden: in 1970 stonden er 350 Spanjaarden ingeschreven. Vanaf de jaren 1970 werd de Spaanse arbeidsmigratie gekenmerkt door een sterke terugkeerbeweging. De dood van Franco in 1975 en de voortschrijdende economische ontwikkeling van het land spoorde velen ertoe aan hun terugkeerproject waar te maken. Vandaag komen weer nieuwe Spaanse immigranten in België aan, eerst vooral studenten binnen het kader van het Erasmus-uitwisselingsprogramma, maar sinds het uitbreken van de economische crisis opnieuw veel economische migranten, op zoek naar werk.

Jozefien De Bock

Bronnen:

• Sanchez M.-J., Les Espagnols en Belgique au XXe siècle, in: Morelli A. (red.) (2004), Histoire des étrangers et de l’immigration en Belgique, de la préhistoire à nos jours, Bruxelles : Couleur livres
•  
• Caestecker F. en Eloy S., De opvang van Spaanse minderjarige oorlogsvluchtelingen in België, in: Pauwels, H., e.a. (2007), Los niños de la guerra. Tien vluchtelingenkinderen uit de Spaanse Burgeroorlog vertellen, Berchem: EPO
•  
• Eggerickx T. e.a. (1999), Algemene volks- en woningtelling op 1 maart 1991. De allochtone bevolking in België, Brussel: Nationaal Instituut voor de Statistiek
•  
• Jaarverslagen Stad Gent
•