Overal in Europa, in openbare gebouwen en in de huizen van de rijke lagen van de bevolking, kan je het werk bewonderen van Italiaanse mozaïekleggers of terrazzieri. Zij zijn een groep artisanale ondernemers die als emigranten hun ambacht over de hele wereld verspreid hebben.

De meeste van deze terrazzieri kwamen uit het Noorden van Italië, uit de streek Friuli. Deze regio was steeds heel armoedig geweest. Mensen konden er moeilijk rondkomen van hun kleine boerderijen, en al heel vroeg vertrok er een belangrijke emigratiebeweging naar Venetië maar ook naar Oost-Europa, en zelfs naar Rusland en Turkije. De emigranten uit deze regio werkten vooral in de bouwsector als steenkappers en metsers. Vanaf de 19e eeuw werd de daar ontwikkelde techniek van mozaïek en granito (waarbij kleine stukjes marmer worden vermengd met cement, aangestampt, gedroogd en daarna gepolijst) op grote schaal verspreid, en de emigranten uit Friuli trokken de wereld rond om dit ambacht uit te oefenen aan de hoven en in de rijke huizen. Ook vandaag is de regio nog bekend om zijn vakwerk, met de internationale mozaïekschool in Spilimbergo, die jaarlijks leerlingen van overal ter wereld aantrekt om het vak te leren.

Ook in Gent streken in de eerste helft van de 20e eeuw een heel aantal terrazzieri neer. Welke familie eerst was, valt moeilijk te achterhalen. Van de families die vandaag nog gelinkt worden aan het terrazzo-beroep, kwamen de Tondats voor de eerste keer in Gent aan in 1929, de Bearzatto’s in 1932. Wanneer hun bedrijfjes succes kenden, begonnen zij personeel te rekruteren, vooral dan uit hun streek van herkomst. Een heel aantal van deze werknemers startten in de naoorlogse periode, en vooral met de boom van het bouwbedrijf in de jaren 1960 en 1970, eigen bedrijfjes op. Zij waren echter niet meer gespecialiseerd in mozaïek en granito (dat wat uit de mode geraakt was), maar eerder in betonvloeren en het plaatsen van natuurstenen traptreden, vensterbanken etc. Maar lang niet alle nieuwkomers startten hun eigen zaak. De meesten keerden na kortere of langere tijd terug naar huis, of bleven in loondienst werken, in deze of een andere sector. Velen huwden een Belgische partner en bleven daarom in Gent plakken.

Jozefien De Bock

bronnen:

• Bovenkerk F. en Ruland L. (1992), Artisan Entrepreneurs: Two Centuries of Italian Immigration to the Netherlands, in: International Migration Review, 26, pp. 927-939
•  
• De Bock J. (2013), Italianen in Gent: van migrerende ondernemers naar ondernemende migranten? (20^ste eeuw), ongepubliceerde lezing Dag van het Gents Historisch Onderzoek, 7 december 2013