In 1937 stuurden vele Spaanse, vooral Baskische, gezinnen hun kinderen weg om te ontkomen aan het geweld van de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939). In totaal vertrokken meer dan 35.000 kinderen naar het buitenland, van hen 5.000 naar België. Zij staan ook vandaag nog bekend als de niños de la guerra, de kinderen van de oorlog.

De Belgische bevolking toonde zich heel solidair met de kinderen; toen in 1936 vanuit socialistische hoek een oproep werd gedaan ten voordele van de Spaanse kinderen verklaarden honderden gezinnen zich bereid kinderen in hun huis op te nemen; uiteindelijk organiseerden zowel socialistische als katholieke organisaties de opvang, vooral bij pleeggezinnen maar soms ook in instellingen. De opvang van Spaanse vluchtelingenkinderen in België was gebaseerd op humanitaire overwegingen, maar was ook niet vrij van politieke motieven: de socialistische volksvertegenwoordigers die voor de opvang van de kinderen lobbyden, wilden dat de Belgen met eigen ogen de gevolgen van het oorlogsgeweld in Spanje zagen, en zo de regering ertoe zouden bewegen steun te verlenen aan het Republikeinse leger; de katholieken van hun kant wilden de kinderen vrijwaren van de invloed van het socialisme, en hen bij katholieke gezinnen laten onderbrengen.

Ook in Gent werden een 200-tal oorlogskinderen ontvangen. Ze werden naar het socialistisch feestlokaal Vooruit gebracht, waar ze werden verdeeld over verschillende pleeggezinnen. Om hun band met Spanje niet te verliezen, konden de kinderen Spaanse zondagsschool volgen, en om het contact tussen de kinderen te stimuleren organiseerden de steuncomités, die hen naar België gebracht hadden, allerlei uitstappen.

Toen het oorlogsgeweld in Spanje luwde, nadat de Republikeinen door de Franquisten verslagen waren, wilden die ouders die de oorlog overleefd hadden hun kinderen terug. Tegen eind 1939 waren de meeste niños de la guerra uit Gent naar Spanje teruggekeerd. Slechts een aantal kinderen bleven in Gent wonen, hetzij omdat hun natuurlijke ouders overleden waren, hetzij omdat tussen de Spaanse ouders en Belgische pleegouders overeengekomen was dat het kind in België zou blijven. Na de Tweede Wereldoorlog keerden een aantal gerepatrieerde kinderen, dan volwassen geworden, terug naar Gent. Onder hen Miguel Echeverria, een Baskische jongeman die als eerste vrijgestelde voor de migrantenwerking van het Gentse ACV een belangrijke rol zou gaan spelen in de geschiedenis van de Spaanse gemeenschap in Gent. Andere bekende niños die in Gent zijn blijven plakken zijn Angel Mugica Gonzalez, de vader van politiecommissaris Manuel, en Carlos Pascual Madorran, de eigenaar van Pascual games, een producent van caféspelen. Een mooie getuigenis van één van de niños is de korte documentaire Mi Abuela Raquel van Gentenaar Ischa van Ekert.

Jozefien De Bock

bronnen:

• Pauwels H. et al. (2007), Los Niños. Tien vluchtelingenkinderen uit de Spaanse burgeroorlog vertellen, Berchem: EPO
•