Italianen en ijs gaan hand in hand, niet enkel in Italië maar ook in het buitenland. Overal in Europa vind je Italiaanse ijssalons terug. Dat is zeker geen recent fenomeen, maar dateert al van in de 19e eeuw. Italiaanse emigranten hebben het ijsmaken ‘herontdekt’ rond het midden van die eeuw, waarna het ambacht zich verspreid heeft over Italië, Oost-Europa en later ook Noord- en West-Europa.

Ook in Gent kwamen Italiaanse immigranten ijs verkopen. Het collectieve geheugen van de Italiaanse gemeenschap legt de oorsprong van de ijssalons in Gent bij de familie Zangrando. De broers Bortolo en Virgilio Zangrando kwamen in 1923 in Gent toe en openden een zaak in de Geldmunt. Zij waren echter niet de eerste Italiaanse ijsverkopers in Gent. Een foto, genomen in een beluik in de Abrikoosstraat in de vroege jaren 1900, bracht het onvermoede bestaan van een voorgaande groep Italiaanse ijsmakers aan het licht. Toen al woonden er in Gent verschillende Italiaanse families, die er met hun karretjes hun ijs aan de man brachten. Waarschijnlijk waren Virgilio en Bortolo wel de eersten die een echt ijssalon op poten zetten. Het succes van hun product blijkt uit het feit dat de broers erin slaagden elk een eigen zaak op te bouwen, niet ver van elkaar, en die met succes draaiende te houden.

Ze rekruteerden ook heel wat personeel, vooral uit hun eigen streek in Italië (de vallei van de Cadore), maar ook verder - familieleden, buren en kennissen die zo ook de stap naar het Noorden konden wagen. Het ging vooral om jonge mannen, soms nog jongens, die als ‘helper ijsbereider’ of ‘leurder’ aan de slag gingen, en jonge vrouwen die in het huishouden en de schoonmaak kwamen helpen. Sommigen van hen keerden na verloop van tijd terug naar Italië. Andere trokken verder, naar elders in België of naar een derde land. Nog andere bleven de rest van hun leven in Gent.

Vooral na de Tweede Wereldoorlog was er plots een grote vraag naar Italiaans ijs, en richtten verschillende van de knechten, die intussen ook de knepen van het vak geleerd hadden, eigen ijssalons op. Voorbeelden hiervan zijn de ijssalons Talamini in de Maaltebruggestraat, Benda in de Phoenixstraat, Zandanell in de Sleepstraat en Masarié in de Tolhuislaan.

Jozefien De Bock

bronnen:

• Bovenkerk, F., et al. (s.d.), Italiaans ijs. De opmerkelijke historie van de Italiaanse ijsbereiders in Nederland, Amsterdam: Boom
•  
• De Bock, J. (2013), Italianen in Gent: van migrerende ondernemers naar ondernemende migranten? (20^ste eeuw), ongepubliceerde lezing Dag van het Gents Historisch Onderzoek, 7 december 2013
•